Nieuwe Drinkwaterrichtlijn: nieuwe regels voor eigenaren van eigen winningen

Geplaatst op 6 april 2023

Vanaf 12 januari 2023 is de herziene Europese Drinkwaterrichtlijn (2020/2184/EU) in werking getreden. En daarmee gelden er in Nederland nieuwe regels en wetgeving voor drinkwater. Deze regels en wetgeving hebben ook betrekking op eigen winningen. Dat zijn installaties waarmee u water uit de bodem pompt en behandelt, om het daarna zelf als drinkwater te gebruiken of om het te leveren aan derden. In dit artikel leest u meer over de nieuwe Drinkwaterrichtlijn en de gevolgen voor eigen winningen.

De nieuwe Europese Drinkwaterrichtlijn 2020/2184 bevat verschillende nieuwe, belangrijke elementen voor de Nederlandse drinkwatersector:

• meer aandacht en nieuwe voorschriften voor eigen winningen;
• invoering van het beginsel van risicobeoordeling en risicobeheer;
• voorschriften voor legionella en lood in binnenhuisinstallaties;
• herziening van een aantal normen en invoering van nieuwe parameters zoals PFAS;
• een watchlist voor monitoring van mogelijke probleemstoffen, waaronder hormoonverstorende stoffen en microplastics;
• voorschriften voor Europese gezondheidskundige vereisten voor materialen/producten in contact met drinkwater;
• eisen aan chemicaliën in contact met drinkwater;
• voorschriften voor toegang tot drinkwater voor iedereen;
• rapportage van lekkageverliezen;
• uitgebreidere eisen voor informatievoorziening over drinkwater aan consumenten.

Op veel punten voldoet de Nederlandse drinkwatersector al aan de verplichtingen van de nieuwe Europese richtlijn.

Wat zijn eigen winningen?

De richtlijn gaat ook over eigen winningen. Drinkwater uit eigen winningen wordt niet geleverd door een drinkwaterbedrijf en valt daarom onder de verantwoordelijkheid van de eigenaar van de installatie. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op de eigen winningen. In Nederland gaat het om ongeveer 240 eigen winningen. Gebruikt u het water uit de eigen winning uitsluitend voor de productie van levensmiddelen? Dan moet het water voldoen aan de Warenwet en de bijbehorende kwaliteitseisen. Dit valt onder de bevoegdheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).

Welke categorieën eigen winningen zijn er?

De wet maakt onderscheid tussen zeer kleine, kleine en grote eigen winningen. Hiervoor gelden verschillende regels:

1. Een zeer kleine winning verbruikt minder dan 10 m³ per dag of voorziet minder dan 50 personen van drinkwater per dag in de gebruiksperiode.
2. Een kleine winning verbruikt tussen 10 en 100 m³ water per dag of voorziet 50 tot 500 personen van drinkwater per dag in de gebruiksperiode.
3. Een grote winning verbruikt meer dan 100 m³ water per dag of voorziet meer dan 500 personen van drinkwater per dag in de gebruiksperiode.

Wat verandert er voor alle winningen (van zeer klein tot groot)? 

• Monitoren op meer stoffen in drinkwater
  De ‘nieuwe’ stoffen zijn opgenomen in de Drinkwaterregeling. Deze ‘nieuwe’ stoffen worden van kracht op 12 januari 2026. Veel eigenaren van een eigen winning besteden de monitoring en rapportage van het meetprogramma uit aan Eurofins C-mark. Wij zorgen ervoor dat ook de ‘nieuwe’ stoffen worden opgenomen in het meetprogramma.
  
  
• Meldplicht normoverschrijdingen drinkwaterkwaliteit
  Elke overschrijding van een norm uit het meetprogramma moet worden aangemeld bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Zij informeren vervolgens de Europese Commissie over deze overschrijdingen. Op onze analysecertificaten worden normoverschrijdingen als zodanig weergegeven.
  
  
• Goedgekeurd meetprogramma
  Eigen winningen moeten een meetprogramma hebben dat is goedgekeurd door de ILT. De goedkeuring van het meetprogramma is nu geldig voor 6 jaar. Dit was 5 jaar. Wij kunnen u een overzicht verstrekken van het meetprogramma dat u ter goedkeuring aanbiedt aan de ILT. Neem hiervoor contact met ons op.
  
  
• Verplichting tot informatieverstrekking
  De eigenaar van de winning moet de consument op locatie voorlichten dat het drinkwater voldoet aan de wettelijke eisen. Als eigenaar mag u hier zelf een passende invulling aan geven. Zo kunt u bijvoorbeeld stickers ophangen bij de receptie of in de sanitaire voorzieningen met de volgende tekst: ‘Hier wordt het water gecontroleerd door C-mark’. Wij stellen deze stickers gratis ter beschikking en vernieuwen ze jaarlijks. Meer weten? Vraag onze Customer Service.

* Sticker (A5 formaat) 2023: Hier wordt het water gecontroleerd door C-mark 

Wat verandert er alleen voor grote winningen?

• Verplichting tot risicobeoordeling en risicobeheer
  Grote winningen zijn verplicht om een risicobeoordeling en risicobeheer uit te (laten) voeren. Alle mogelijke risico’s die kunnen leiden tot verontreiniging van het drinkwater (van bron tot kraan) moeten in kaart worden gebracht. De Rijksoverheid ontwikkelt daarvoor een maatgerichte aanpak. De ILT geeft goedkeuring af voor de risicobeoordeling en het risicobeheer. Vervolgens moeten grote winningen een risicoanalyse uit (laten) voeren. Uit een risicoanalyse kan blijken dat er minder of meer risico’s zijn, en dat het meetprogramma te groot of juist te beperkt is. De uitvoerder van de risicoanalyse stelt vast dat het meetprogramma kan worden aangepast. De eigenaar van de winning vraagt hiervoor toestemming bij de ILT.

Zeer kleine en kleine winningen zijn uitgezonderd van de verplichting tot risicobeoordeling en -beheer. Het is echter mogelijk – en ook aan te bevelen – om op vrijwillige basis een risicoanalyse uit te laten voeren. Een risicoanalyse geeft (zeer) kleine winningen inzicht in hun watersysteem, voorkomt proactief eventuele problemen en kan mogelijk leiden tot een beperking van het meetprogramma.

• Meldplicht aan de ILT bij een groot incident
  Een incident is groot als het langer dan 10 aangesloten dagen duurt én ten minste 1.000 mensen heeft getroffen. Deze meldingsplicht is alléén van toepassing voor grote winningen.

Meer informatie?

Alle regelgeving rondom de nieuwe Drinkwaterrichtlijn wordt gepubliceerd in de Staatscourant en het Staatsblad. Voor algemene vragen kunt u contact opnemen met de Rijksoverheidslijn of met de adviseurs van Eurofins C-mark via de afdeling Customer Service (088 – 831 05 00).