Extra risico bacteriegroei door leegloopautomaten

Geplaatst op 3 december 2024

‘Baat het niet, dan schaadt het niet’. Vanuit die gedachte staan leegloopautomaten vaak uit automatisme in het bestek voor de drinkwaterinstallatie bij nieuwbouwprojecten of renovaties. Een geplaatste leegloopautomaat onder een douchemengkraan laat het water in de douchekop en slang na gebruik direct weglopen. De bedoeling is stilstaand water en daarmee bacteriegroei te voorkomen. Maar nieuwe inzichten tonen aan dat een leegloopautomaat in de praktijk juist extra risico op bacteriegroei met zich meebrengt. Hoe zit dat precies?

Een jaar of tien geleden werden leegloopautomaten op douches als een oplossing gezien om het risico op legionellagroei te verminderen. Sindsdien zijn ze vaak toegepast, bijvoorbeeld in zorginstellingen. Toch zagen de adviseurs binnen C-mark de legionellagroei niet duidelijk dalen. Daarom hebben we er zelf onderzoek naar gedaan.

“Helaas ontstaat juist het ideale klimaat voor bacteriegroei” 

Marianne Klören, adviseur waterveiligheid bij C-mark, vertelt: “In de praktijk zien we dat de slang en douchekop niet volledig leeglopen, zoals bedoeld is. Er blijven nog druppels water achter. Daardoor is het klimaat in de slang en douchekop halfnat/halfdroog. Helaas heerst er dan in warme badkamers het ideale klimaat voor bacteriegroei, met extra risico op bijvoorbeeld legionella als gevolg. Eigenlijk zou je de installatie en douchekop nog volledig moeten droogblazen, maar dat gebeurt vaak niet voor een enkele douche. Bovendien werkt het leegloopsysteem bij een douchekop met keerklep sowieso niet. Het water kan dan immers niet terugstromen naar de leegloopautomaat.”
Ook kennisinstituut ISSO onderschrijft in de meest recente adviezen dat niet is aangetoond dat een leegloopautomaat het risico op legionella vermindert. Bovendien is het toepassen van een leegloopautomaat niet verplicht en daarom ook niet opgenomen in wet- en regelgeving, zoals de waterwerkbladen en ISSO-publicatie ‘55.1 Legionellapreventie in leidingwater’.

Leegloopautomaat onder douchemengkraan

Biofilm ontwikkelt zich sneller en vormt een betere voedingsbodem voor legionella

Wat gebeurt er precies als de slang en douchekop halfnat/halfdroog zijn van binnen? Klören: “Onder deze omstandigheden verdampt het water heel langzaam. De mineralen en organische stoffen uit het water blijven achter in de slang en douchekop. Daaruit ontstaat een glibberige substantie met micro-organismen, de zogeheten ‘biofilm’. Deze biofilm ontwikkelt zich sneller in een halfnat/halfdroog klimaat en vormt zo een betere voedingsbodem voor onder meer legionella. Deze indroging met kalkvorming is ook vaak zichtbaar aan de buitenzijde van de douchekop. De buitenkant van de douchekop kun je schoonmaken, de binnenkant niet. Zeker met meerstanden-douchekoppen zijn er altijd wel ‘dode hoekjes’ waar het schoonmaakmiddel niet komt. En ook in ‘gewone’ douchekoppen lost de biofilm niet volledig op, als u de douchekop in schoonmaakmiddel weekt. De biofilm krijgt u dus niet uit de douche-installatie. Als u de douche-installatie na het leeglopen weer gebruikt, is de kans groter dat de legionellabacteriën die zijn achtergebleven en vermeerderd in de biofilm loslaten en in het water mee naar buiten komen tijdens het douchen.”

Advies: laat de slang en douchekop vol water staan

“Heeft u een of meerdere leegloopautomaten geïnstalleerd in uw accommodatie? Wij adviseren de leegloopautomaat te verwijderen, zodat de slang en de douchekop vol water blijven staan. Het is namelijk beter dat de mineralen en organische stoffen volledig in het water opgelost blijven. Door regelmatig te spoelen volgens de normen, krijgt bacteriegroei de minste kans. Mineralen en organische stoffen blijven dan immers in mindere mate achter in de douchekop en -slang. Daardoor is een sterk verminderde kans op hechting van deze stoffen aan de douchekop- en slang-wanden”, vertelt Klören.

Meer weten?

Heeft u een vraag over de veiligheid van uw drinkwaterinstallatie en uw douche-installaties? Neem dan gerust contact met ons op. Marianne Klören en onze andere adviseurs helpen u graag verder.

Stuur ons een e-mail via c-mark@ftbnl.eurofins.com of bel ons op 088 – 831 05 00.