Verkoeling bij water op straat

Geplaatst op 4 juli 2023

Het is heerlijk om in de zomer bij een stadsfontein verkoeling te zoeken. Maar fonteinen en waterspuiters in straten en op pleinen kunnen wél een gezondheidsrisico vormen, met name bij hoge buitentemperaturen. Iedereen gaat ervan uit dat het water van dergelijke waterpartijen voldoende veilig is. Maar is het wel zo veilig?

De risico’s: kans op ziekte

Als de temperatuur van het water van zo’n fontein of waterspuiter boven de 25 °C komt en het water vernevelt, bestaat er kans op legionella-besmetting. Legionella kan gevaarlijk zijn als druppeltjes of aërosolen worden ingeademd, zeker bij ouderen of mensen met een lage weerstand.

In december 2015 vond een grote legionella-uitbraak plaats bij een openbare fontein in Midden-Spanje. Daarbij raakten 237 mensen besmet met legionella en overleden 4 patiënten als gevolg van legionella-longontsteking. Maar niet alleen legionella kan ziekte tot gevolg hebben. Straatvuil waarmee het circulerende water in contact komt, kan ook tot ziekten als buikloop leiden. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht (UU) is gebleken dat 1 op de 25 kinderen ziek wordt na het spelen met een waterspuiter die bij verrassing uit de grond komt. Op hele warme dagen kan dit aantal zieke kinderen zelfs oplopen tot één op de drie.

Wettelijke verplichtingen

Voor fonteinen en waterpartijen in straten en op pleinen zijn er geen duidelijke wettelijke verplichtingen zoals dat voor koeltorens, zwem- en badinrichtingen en drinkwaterinstallaties met aerosolvormende componenten wél het geval is. Dit neemt niet weg dat de eigenaar van een installatie altijd een bepaalde ‘zorgplicht’ heeft voor goed en veilig beheer van zijn waterpartij en fontein.

Hoe beheert u waterpartijen op een verantwoorde manier?

Paul Blom, adviseur waterveiligheid bij C-mark, adviseert hoe u verschillende soorten waterpartijen het beste kunt beheren.

Natuurlijke plassen, niet ingericht om in te spelen

Blom: “Zorg ervoor dat een natuurlijke plas - die niet is ingericht om erin te spelen - er blijft voor de sier en dat die niet uitnodigt om in contact te komen met het water. Als bezoekers tóch regelmatig in en om het water verblijven, kunt u besluiten de bezoekers te informeren over de risico’s. Als er in een natuurlijke plas een fontein aanwezig is, is het zaak extra alert te zijn met warm weer. Door de watertemperatuur in de zomer regelmatig te controleren en 1 à 2 keer legionella-onderzoek uit te laten voeren, houdt u zicht op de kwaliteit van het vernevelende fonteinwater. Komt het water in contact met rioolwater? Dan is via de nevel ook verspreiding van andere ziekteverwekkers mogelijk. Het is belangrijk dan ook E.coli op te nemen in de controle. U kunt de fontein natuurlijk altijd uit voorzorg buiten bedrijf nemen bij hoge watertemperaturen. Dat is noodzakelijk wanneer er legionella of ziekteverwekkers worden aangetroffen”, aldus Blom.

Kunstmatig aangelegde vijver met fontein

Blom: “Hoe is een kunstmatig aangelegde vijver met fontein gesitueerd? Is er een waterbehandelingsinstallatie? Kan de zon het water snel doen opwarmen? Vaak is dat laatste het geval en daarom is er bij een kunstmatig aangelegde vijver een groter risico op legionella. Hoeveel mensen lopen er langs de fontein, inclusief personeel? Ik raad u aan zeker over dit soort zaken na te denken. Door een eenvoudige risico-inventarisatie en beheersplan op te stellen, kunt u de risico’s en de beheersing van die risico’s in kaart brengen. Dan is het een kwestie van de beheersmaatregelen structureel uitvoeren, bijvoorbeeld door ook bij zo’n waterpartij regelmatig de watertemperatuur te meten bij warm weer. U kunt uw beheer controleren met 1 à 2 keer legionella-onderzoek.”

Waterpartijen die uitnodigen om erin te spelen

Als het gaat om waterpartijen die uitnodigen om erin te spelen, bieden een risico-inventarisatie en beheersplan duidelijkheid. “Voer de beheersmaatregelen uit volgens het beheersplan. Een van de beheersmaatregelen die ik kan aanbevelen is om in de zomer minimaal de temperatuur van het water regelmatig te controleren en 2 tot 4 keer bacteriologisch onderzoek te doen, vanwege de gezondheidsrisico’s. Aangezien er in het water wordt gespeeld, is het niet alleen van belang om alleen naar legionella te kijken, maar ook naar andere soorten parameters. C-mark heeft daarvoor een standaard onderzoekspakket samengesteld met alle microbiologische parameters die van belang zijn.”

Hoe ziet een risicoanalyse en bijbehorend beheersplan eruit?

Bij fonteinen en waterspuiters ontstaat er extra inzicht door in de risicoanalyse en in het bijbehorend beheersplan een overzicht te plaatsen van alle beschikbare tekeningen, schema’s en een beschrijving van de waterinstallatie. Blom ziet daarnaast 6 andere belangrijke elementen, die in een risicoanalyse en beheersplan zouden moeten staan:

• Een risicoanalyse van alle onderdelen van de installatie met daarbij de noodzakelijke installatie-aanpassingen en/of beheersmaatregelen om het risico op vermeerdering van (legionella)bacteriën te minimaliseren;
• Een beheerschema waarin alle periodieke beheersmaatregelen gegroepeerd zijn samengevat;
• Logboeken waarin de periodieke en overige acties worden bijgehouden;
• Een overzicht van de gewenste monstername-locaties met frequentie en te onderzoeken parameters;
• Een lijst met verantwoordelijke en bevoegde personen en instanties;
• Een calamiteitenplan met procedures voor een normoverschrijding van (legionella)bacteriën.

Implementeren, beheren en dan genieten! Uiteraard kunt u niet alle risico’s en besmettingen uitsluiten. Maar met een aantal beheerstaken kunt u wel de kans sterk verminderen dat spelende kinderen of passanten ziek worden.

Meer informatie?

Heeft u vragen over het beheren van de waterkwaliteit van fonteinen en waterspuiters? Neem dan contact op met onze specialisten via c-mark@ftbnl.eurofins.com of bel ons op 088 – 831 05 00.